Xuất Khẩu Vũ Khí Của Mỹ

Tin tức cập nhật liên quan đến xuất khẩu vũ khí

Mở rộng sang các thị trường ngách

"[Trung Quốc] đang nổi lên như một nhà cung cấp vũ khí được nhiều nước Trung Đông lựa chọn. Mức giá và năng lực công nghiệp là điểm mạnh bán hàng của Trung Quốc với khách hàng quốc tế - chuyên gia Heras bình luận trên trang Middle East Eye - Trung Quốc đã rất nỗ lực phát triển thị trường toàn cầu cho vũ khí của họ, cung cấp cho khách hàng trên toàn thế giới mức giá cạnh tranh về cả phần cứng và chi phí bảo trì, tiềm năng nâng cấp dồi dào cho hệ thống và hiệu quả tương đối tốt".

Ngoài ra, với các khách hàng Trung Đông, mua vũ khí Trung Quốc có thể giúp họ giảm sự phụ thuộc chính trị vào Mỹ và châu Âu. Hiểu được điều này, Trung Quốc tăng cường tiếp thị vũ khí với các quốc gia trong khu vực. Trong một triển lãm quốc phòng quốc tế gần đây ở Abu Dhabi, Trung Quốc là một trong những gian hàng lớn nhất với hơn 500 thiết bị, bao gồm cả máy bay không người lái quân sự siêu nhỏ mới toanh Fengniao.

Ở khu vực châu Phi, các nhà cung cấp vũ khí Trung Quốc đang củng cố chỗ đứng tại một số thị trường, như Algeria. Các chính phủ phương Tây nhiều năm qua đã cảnh báo vũ khí Trung Quốc được sử dụng trong nhiều cuộc xung đột chính trị, sắc tộc khắp châu lục này, bao gồm CHDC Congo, Bờ Biển Ngà, Sudan và Somalia. Một báo cáo tháng 2-2020 của tình báo Mỹ lưu ý rằng Trung Quốc ngoài bán hàng còn hỗ trợ hoạt động huấn luyện quân sự và kỹ thuật cho các nước châu Phi.

Các hoạt động đó cho thấy Trung Quốc đã tiến xa đến đâu trong xuất khẩu vũ khí. Báo cáo của trung tâm nghiên cứu nổi tiếng về an ninh quốc phòng RAND Corporation (Mỹ) năm 2022 cho thấy ngoài vũ khí, Trung Quốc còn xuất khẩu cả nhà thầu an ninh tư nhân để đảm bảo an ninh và lợi ích của họ ở nước ngoài, chẳng hạn các cơ sở khai thác mỏ, cảng và dự án hạ tầng, nhất là trong sáng kiến Vành đai và con đường.

Đây là bước đi không khác so với những gì Mỹ đã và đang làm với các lợi ích của họ khắp thế giới. Nghiên cứu của RAND cho thấy ảnh hưởng của Trung Quốc hiện mở rộng khắp châu Á, châu Phi và thậm chí sang châu Mỹ Latin (Argentina, Bolivia và Venezuela).

Tờ Wall Street Journal của Mỹ gần đây đưa tin xuất khẩu vi mạch, linh kiện điện tử và nguyên liệu thô khác của Trung Quốc sang Nga đã tăng đáng kể từ khi cuộc xung đột Ukraine nổ ra.

Điều này cũng dễ hiểu khi Nga bị phương Tây cấm vận các mặt hàng công nghệ nên phải xoay sang Trung Quốc. Nếu thành công với thị trường ngách và chứng tỏ được chất lượng ở các cuộc xung đột đang diễn ra, vũ khí Trung Quốc sẽ còn nhiều dư địa để gia tăng ảnh hưởng ở các khu vực địa chính trị khác nhau trên thế giới.■

Dù vẫn còn lo ngại về chất lượng và độ chính xác của vũ khí Trung Quốc, ngành công nghiệp quốc phòng nước này được đánh giá còn nhiều tiềm năng để tăng doanh số trong tương lai, đặc biệt ở các thị trường vũ khí ngách. Trung Quốc đã tăng xuất khẩu trong một số lĩnh vực chọn lọc, chẳng hạn như phương tiện điều khiển từ xa (RPV), bao gồm máy bay không người lái có vũ trang (UAV). Khách hàng lớn về mặt hàng này là Myanmar, Iraq, Pakistan, Saudi Arabia và UAE.

Dữ liệu do Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI) công bố ngày 13/3 cho thấy xuất khẩu quân sự của Nga đã giảm 31% trong 5 năm qua so với 5 năm trước đó, đe dọa vị thế là nhà kinh doanh vũ khí có ảnh hưởng lớn thứ hai thế giới của Moskva.

Theo SIPRI, tỷ trọng xuất khẩu vũ khí toàn cầu của Nga đã giảm từ 22% trong giai đoạn 2013-2017 xuống 16% giai đoạn 2018-2022, tụt hậu xa hơn so với Mỹ, quốc gia chiếm 40% xuất khẩu quân sự và chỉ nhỉnh hơn một chút so với Pháp, nước chiếm 11% lượng xuất khẩu vũ khí trong 5 năm qua.

Phương Tây đã tìm cách cô lập Nga kể từ khi Moskva sáp nhập Crimea năm 2014. Nỗ lực này càng được tăng cường kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine vào tháng 2/2022. Dưới sự lãnh đạo của Mỹ, phương Tây đang "phá vỡ cơ sở khách hàng mua vũ khí" của Điện Kremlin.

Trong khi đó, tỷ lệ tổn thất về thiết bị quân sự của Nga ở Ukraine đang gây áp lực cho các nhà sản xuất quốc phòng trong nước của Moskva. Phó Thủ tướng Nga Denis Manturov thừa nhận với hãng thông tấn Interfax vào tháng trước rằng một phần "đáng kể" vũ khí được sản xuất trong nước đang được chuyển đến các chiến trường ở Ukraine.

Siemon Wezeman, nhà nghiên cứu cấp cao của SIPRI, nhận định: "Có nhiều vấn đề khác nhau mà Nga phải đối phó. Trước hết là áp lực từ Mỹ và đồng minh - đã diễn ra từ năm 2014 - đối với các khách hàng tiềm năng và khách hàng hiện tại của Nga, nhằm ngăn chặn và khiến họ không mua vũ khí từ Moskva, đồng thời sẵn sàng cung cấp cho họ công nghệ và vũ khí thay thế".

Theo chuyên gia Wezeman, Mỹ đã gây sức ép rất mạnh mẽ với Ấn Độ và các nước khác khiến một số khách hàng hủy bỏ đơn đặt hàng vũ khí từ Nga. Ví dụ, vào mùa hè năm ngoái, Philippines đã hủy bỏ thỏa thuận mua 16 máy bay trực thăng Mi-17 do Nga sản xuất dưới áp lực từ Mỹ, trong khi Ai Cập, Algeria và Indonesia cũng đều từ chối khả năng mua máy bay ném bom Su-35 của Nga.

Cuộc xung đột ở Ukraine cho thấy áp lực lớn hơn từ Mỹ và các quốc gia khác. "Phương Tây đã gửi đi cảnh báo rằng: Đừng mua hàng của Nga. Bạn sẽ ủng hộ chúng tôi hoặc chống lại chúng tôi. Nếu bạn mua hàng của Nga, có vẻ như bạn đang chống lại chúng tôi. Và nếu bạn ủng hộ chúng tôi, chúng tôi sẵn sàng cung cấp tất cả các loại công nghệ tuyệt vời", ông Wezeman nói, đề cấp đến sức ép của Mỹ và đồng minh trong việc mua vũ khí của Nga.

Ngoài ra, chiến dịch trừng phạt chưa từng có của phương Tây chống Nga đang có tác động lớn. Nền kinh tế Nga không bị suy giảm như dự kiến ​​vào năm ngoái, nhưng thâm hụt ngân sách của Điện Kremlin đang lớn dần khi nguồn thu từ xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch của nước này giảm sút.

Hơn 1.000 công ty nước ngoài đã rời khỏi Nga và các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đang khiến các nhà sản xuất trong nước ngày càng gặp khó khăn hơn trong việc mua các linh kiện tiên tiến cần thiết cho hàng hóa và vũ khí công nghệ cao.

Một nguồn tin am hiểu về các ngành công nghiệp quân sự của Nga chia sẻ trong điều kiện giấu tên: "Đầu tiên, các hợp đồng xuất khẩu hiện đã bị gác lại vì nhu cầu cung cấp cho quân đội Nga là ưu tiên hàng đầu. Thứ hai là nguy cơ có sự chậm trễ đáng kể trong việc thực hiện ngay cả các thỏa thuận đã có, do nguồn cung cấp linh kiện do nước ngoài sản xuất bị cắt đứt".

Thật vậy, dữ liệu của SIPRI cho thấy một bức tranh nghiêm túc về sự suy giảm sức hấp dẫn của vũ khí Nga đối với các khách hàng quan trọng nhất của họ. Ấn Độ - thị trường lớn nhất của Nga - đã giảm 37% trong giai đoạn 2017-2022. Mặc dù xuất khẩu sang Trung Quốc tăng 39% và Ai Cập tăng 44% trong khoảng thời gian này, nhưng bức tranh dài hạn không mấy khả quan.

“Nga không giao hàng cho Ai Cập trong năm 2021–2022 và khối lượng giao hàng cho Trung Quốc trong năm 2020–2022 ở mức thấp hơn nhiều so với năm 2018–2019. Có khả năng khối lượng đơn đặt hàng từ hai nước này sẽ giảm trong những năm tới", báo cáo của SIPRI nêu rõ. "Một vài năm tới, Nga có thể đứng thứ ba, thậm chí có thể là thứ tư" về xuất khẩu quân sự toàn cầu, chuyên gia Wezeman dự báo.

Đã có cơ sở khách hàng quen thuộc

Dẫu vậy, Trung Quốc đã dần xây dựng được một cơ sở khách hàng quen thuộc. Có nhiều yếu tố chính trị và kinh tế đằng sau việc các quốc gia ưa chuộng vũ khí Trung Quốc.

Một số nước có quan hệ chính trị không suôn sẻ với các nước xuất khẩu vũ khí chính phương Tây nên khó tiếp cận các nguồn cung này. Vũ khí Trung Quốc cũng có xu hướng ít bị giám sát nghiêm ngặt hơn. Ngoài ra, giá cả luôn là một yếu tố, như với mọi hàng hóa khác.

Cũng theo SIPRI, phần lớn (80%) thị phần xuất khẩu vũ khí Trung Quốc là một số quốc gia quen thuộc ở châu Á và châu Đại Dương. 17% vũ khí được xuất sang châu Phi và 3% còn lại bán cho các nơi khác trên thế giới.

Trung Quốc đã bán vũ khí cho 46 quốc gia trong giai đoạn 2018-2022, hơn một nửa trong đó (54%) là tới Pakistan. Bangladesh và Serbia là những quốc gia mua vũ khí lớn tiếp theo với tỉ lệ lần lượt là 12% và 4,5%.

Pakistan được coi là kiểu bạn bè chí cốt (all-weather friend), cũng là đối tác mua sắm và hợp tác phát triển vũ khí thân thiết nhất của Trung Quốc. Hai bên có nhiều hợp tác phát triển vũ khí hạng nặng như máy bay JF-17 và tàu khu trục Type 054AP mà Trung Quốc đang chế tạo cho không quân và hải quân Pakistan. Công ty đóng tàu Trung Quốc Hudong-Zhonghua đã hạ thủy hai tàu Type 054AP vào tháng 8-2020 và tháng 1-2021.

Với Bangladesh, theo Trung tâm nghiên cứu CSIS của Mỹ, Trung Quốc hỗ trợ hoạt động mua sắm vũ khí của nước này thông qua các khoản vay hào phóng và giá cả cạnh tranh. Các thương vụ được giảm giá gồm chuyển giao hai tàu ngầm lớp Ming Type-035G đã qua sử dụng vào năm 2013 với giá chỉ hơn 100 triệu USD mỗi chiếc.

Với Myanmar, thị trường xuất khẩu vũ khí lớn thứ ba của Trung Quốc ở châu Á, phần lớn là vũ khí cá nhân thông thường. Các hạng mục mua sắm có giá cao hơn gồm 17 máy bay JF-17, 12 máy bay không người lái Rainbow, hai máy bay vận tải Y-8, hai tàu khu trục Type-43 và 76 xe bọc thép Type-92. Ngoài ra theo báo chí phương Tây, quân đội Myanmar từng triển khai UAV chiến thuật CH-3A do Trung Quốc sản xuất để theo dõi các cuộc biểu tình.